กลอนสุภาพ หรือกลอนแปด เป็นคำประพันธ์ชนิดหนึ่ง กลอนสุภาพนับว่าเป็นกลอนหลักในการแต่งกลอนทุกชนิด
ลักษณะของกลอนสุภาพ
คณะและพยางค์
๑ บท มี ๒ บาท
๑ บาท มี ๒ วรรค
๑ วรรค มี ๘-๙ พยางค์
สัมผัส
๑. สัมผัสใน สัมผัสระหว่างคำในเเต่ละวรรค โดยอาจจะสัมผัสสระหรือสัมผัสเสียงอักษร จะมีหรือไม่มีก็ได้
๒. สัมผัสนอก สัมผัสระหว่างคำในแต่ละวรรคระหว่างบท
เสียงของคำ
การกำหนดเสียงวรรณยุกต์ของคำสุดท้ายของแต่ละวรรค
วรรคที่ ๑ ไม่นิยมเสียงสามัญ
วรรคที่ ๒ ใช้เสียงจัตวา เอก หรือโท
วรรคที่ ๓ และวรรคที่ ๔ ใช้เสียงสามัญ ห้ามใช้เสียงเอก โท และจัตวา
ต้วอย่าง กลอนสุภาพ
พระฟังความพราหมณ์น้อยสนองถา จึงเล่าความจะเเจ้งแถลงไข
อันดนตรีมีคุณทุกอย่างไป ย่อมใช้ได้ดังจินดาค่าบุรินทร์
ถึงมนุษย์ครุฑาเทวราช จัตุบาทกลางป่าพนาสิณฑ์
แม้นปี่เราเป่าไปให้ได้ยิน ก็สิ้นสุดโทโสที่โกรธา
ให้ใจอ่อนนอนหลับลืมสติ อันลัทธิดนตรีดีหนักหนา
ซึ่งสงสัยไม่สิ้นในวิญญาณ์ จงนิทราเถิดจะเป่าให้เจ้าฟัง
เเล้วหยิบปี่ที่ท่านอาจารย์ให้ เข้าพิงพฤกษาไทรดังใจหวัง
พระเป่าเปิดนิ้วเอกวิเวกดัง สำเนียงวังเวงเเววเเจ้วจับใจฯ
นิทานคำกลอนเรื่อง พระอภัยมณี ของสุนทรภู่
โคลงสี่สุภาพ
โคลงสี่สุภาพ เป็นคำประพันธ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะบังคับ ดังนี้
บทหนึ่ง มี ๔ บาท บาทหนึ่ง มี ๒ วรรค
วรรคหน้ามี ๕ คำ
วรรคหลังของบาทที่ ๑, ๒ และ ๓ มี ๒ คำ
แต่ถ้าหากเนื้อความยังไม่สมบูรณ์ตามต้องการ ก็สามารถเติมคำสร้อยลงไปในท้ายบทที่ ๑ และ ๓ ได้ โดยเติมบาทละ ๒ คำ วรรคหลังของบาทที่ ๑ และ ๓ จึงมี ๒ หรือ ๔ คำ ก็ได้ส่วนวรรคหลังของบาทที่ ๔ มี ๔ คำ มีสัมผัสบังคับและเสียงวรรณยุกต์ เอก โทบังคับด้วย
แผนผังโคลงสี่สุภาพ
บาทที่ ๑ O O O เอก โท O O O O
บาทที่ ๒ O เอก O O O เอก โท
บาทที่ ๓ O O เอก O O เอก O O
บาทที่ ๔ O เอก O O โท เอก โท O O
ตัวอย่าง โคลงสี่สุภาพ
เสียงลือเล่าเล่าอ้าง อันใด พี่เอย
เสียงย่อมยอยศใคร ทั่วหล้า
สองเขือพี่หลับไหล ลืมตื่น ฤาพี่
สองพี่คิดเองอ้า อย่าได้ถามเผือ
ลิลิตพระลอ
งานเขียนประเภทร้อยกรอง มีชื่อเรียกต่างกันตามรูปแบบและข้อบังคับของคำประพันธ์เป็นชนิด ๆ ไป ได้แก่ กาพย์ กลอน โคลง ฉันท์ ร่าย ลิลิต เพลงพื้นบ้าน ตลอนจนรูปแบบใหม่ ๆ ที่กวีคิดขึ้นภายหลัง
บทร้อยกรองนับเป็นงานเขียนเชิงสร้างสรรค์อีกชนิดหนึ่ง ทั้งนี้เพราะผู้เขียนจะนำความคิด อารมณ์ ประสบการณ์ และจินตนาการมาสร้างสรรค์ผลงาน ด้วยการเลือกสรรคำไพเราะมาใช้
สิ่งที่ควรพิจารณษคุณค่าของงานประพันธ์ มีดังนี้
๑. การใช้ถ้อยคำตรงตามความหมาย กะทัดรัด และเหมาะแก่เนื้อเรื่อง
๒. ให้ความรู้สึกจรรโลงใจ และประเทืองปัญญา
๓. ก่อให้เกิดความนึกคิดแก่ผู้อ่าน ในการยกระดับความคิดและจิตใจ
ตัวอย่าง งานเขียนร้อยกรองประเภทกลอนสุภาพ และโคลงสี่สุภาพ
การงานคือการปฏิบัติธรรม
อันการงานคือคุณค่าของมนุษย์ ของมีเกียรติสูงสุดอย่าสงสัย
ถ้าสนุกด้วยการงานเบิกบานใจ ไม่เท่าไรรู้ธรรมฉ่ำซึ้งจริง
เพราะการงานเป็นตัวการประพฤติธรรม กุศลกรรมกล้ำปนมามีค่ายิ่ง
ถ้าจะเปรียบก็เปรียบคนฉลาดยิง นัดเดียววิ่งเก็บนกหลายพกมา
คือการงานนั้นต้องทำต้องสติ มีสมาธิขันติมีอุตสาห์
มีสัจจะมีทมะมีปัญญา มีศรัทธาและกล้าหาญรักงานจริง
พุทธทาสภิกขุ
โคลงโลกนิติ
รักกันอยู่ขอบฟ้า เขาเขียว
เสมออยู่หอเดียว ร่วมห้อง
ชังกับบ่แลเหลียว ตาต่อ กันนา
เหมือนขอบฟ้ามาป้อง ป่าไม้มาบัง
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร
http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/2432-00/
|